Activiteiten

Introductietekst volgt nog.

De spreker schreef ter introductie op zijn lezing onderstaande tekst. “Het thema is de zekerheid van het geloof. Daarmee is – althans in eerste instantie – niet bedoeld de zekerheid omtrent de deugdelijkheid van de eigen geloofsdaad, maar de zekerheid die door de geloofsdaad wordt teweeggebracht omtrent de betrouwbaarheid van Gods heilsbelofte. Het gaat dus om heilszekerheid door het geloof. Bij de uitwerking van dit thema gaan we te rade bij Luther en Calvijn. Drie aspecten komen aan de orde: bodem, bron en beleving. 1) De bodem en basis van deze geloofszekerheid is gelegen in het Woord dat God in Wet en Evangelie heeft gesproken en dat in de Bijbel tot ons komt. Dit Woord is niet minder dan het gewaad van Christus, waarin Hij zich laat vinden tot redding uit verlorenheid. 2) De bron is God Zelf, Die het geloof schept en schenkt. Hij doet dit door de sprake van Zijn Woord, dat door de verborgen werking van Zijn Geest het amen van het geloof uitlokt en verwekt. Woord en Geest zijn te onderscheiden, maar niet te scheiden. 3) De beleving van de geloofszekerheid verloopt niet onbetwist. Ze voltrekt zich in de spanning van Wet en Evangelie, vonnis en vrijspraak, berouw en troost, aanvechting en uitredding, bedelstand en adelstand. De zekerheid (certitudo) van het geloof is het tegendeel van zelfverzekerdheid (securitas). Haar gestalte is vanwege eigen wankelmoedigheid labiel. Haar gehalte is vanwege Gods betrouwbaarheid stabiel.”

Calvijn en zijn invloed op de 17de eeuwse schilderkunst in de Noord-Europa In deze lezing beperken we ons bijna helemaal tot de schilder- en tekenkunst van de 17de eeuw, waarbij we ons afvragen hoe Calvijn hier een rol in gespeeld heeft. Calvijn leefde in de tijd van de Renaissance. De beweging van de Renaissance heeft een eigen stijl voortgebracht. De Renaissance als stijl die door zijn klassieke kenmerken makkelijk te herkennen is. Maar heeft Calvijn op het gebied van kunst ook een eigen inbreng gehad? Is er een kunststijl aan zijn opvattingen te relateren? Laat Calvijns visie op de souvereiniteit van God en de boodschap van het Woord wel ruimte voor kunst en wetenschap? En zo ja, waar liggen hun mogelijkheden en grenzen? Centraal in de beantwoording van deze vraag staat Calvijns visie op de schepping en zijn mening over de bestudering hier van. Hoe werkte dit door in de Nederlanden? Als je artikel 2 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis leest zijn er naar mijn mening overeenkomsten met Calvijns visie op de schepping en wetenschapsbeoefening en zijn hier aanknopingspunten te vinden voor een schilder en/of tekenaar. Het is belangrijk om te weten dat kunst, taal en wetenschap in de 17de eeuw veel minder gescheiden waren dan in onze tijd. Soms gaan ze samen en versterken ze elkaar. We zien dat in de emblemata en in wetenschappelijke studies. De wereldberoemde Noord-Nederlandse landschappen van de 17de eeuw dragen volgens mij ook de sporen van de visie van Calvijn op het leven, de kunst en de wetenschap. Aan de hand van een aantal afbeeldingen zal een en ander worden toegelicht.

Ds. Van Aalst schreef ter introductie op zijn lezing de volgende tekst. Het onderwerp Jongeren en kerkverlating is een heel breed thema dat om begripsbepaling c.q. begripsbeperking vraagt. Ds. Van Aalst gaat in zijn lezing in op de drie kernbegrippen in de titel: de jongeren, de kerk en kerkverlating. Hij belicht het onderwerp in de eerste plaats vanuit de Heilige Schrift en staat daarbij stil bij Bijbelplaatsen uit Mattheüs 24, 2 Thessalonicensen 2 en 2 Timotheüs 3. In deze Bijbelgedeelten gaat het onder meer over: verleiding, verschrikking, vervolging, verkilling en ook verkondiging. In 2 Thessalonicensen 2 staat de apostel stil bij de mens der wetteloosheid. Vervolgens gaat ds. Van Aalst in op achtergronden van kerkverlating die te maken hebben met ontwikkelingen in de West-Europese cultuurgeschiedenis: de invloed van de Verlichting, de Umwertung aller Werte (omwaardering van alle waarden, Nietzsche), het existentialisme, materialisme en individualisme. Ook gegevens uit de kerkgeschiedenis komen aan de orde: triomfantalisme, gearriveerd christendom, het wegebben van het geestelijk leven en de tendens van (ver)rationalisering, (over)organisatie en emancipatie in de kerken. Kerkverlating door jongeren heeft alles te maken met het proces van verwereldlijking in samenleving en kerk: de losweking van de Heilige Schrift, van de dienst aan God, de losweking van Gods geboden en inzettingen. In plaats van het christendom komt het heidendom, waarbij lust(bevrediging) de norm wordt. In deze tijd van secularisatie ontstaat vervreemding van Gods Woord en van een godzalig leven en dat in denken en voelen. Dat wil niet zeggen dat er in deze tijd sprake is van ‘slechtere’ mensen dan vroeger. Wel zien we verschuivingen en veranderingen als het gaat om: de plaats van de kerk in het leven van mensen, de visie van mensen op het lidmaatschap van een kerk. Verschuivingen die het gevolg zijn van de geestelijke ‘lucht’ die we inademen. Verschuivingen ook in de praktijk der godzaligheid. Doorzien we de tijdgeest? Weerstaan we de tijdgeest? Daarbij is van groot belang de plaats, de kennis, het beslag, het gezag en de werking van Gods Woord. De gereformeerde wereld is helaas opengebroken. De gereformeerde gezindte is drastisch aan het veranderen, zonder dat we het zelf in de gaten hebben. En dat voltrekt zich door wat er in de harten verwoest wordt. Wat is de ware remedie? De kracht van het Woord en de Geest. De persoonlijke en dagelijkse bekering, de huiselijke bezinning op een Bijbels huwelijk en gezinsleven. Opvoeding gebaseerd op een Bijbels mensbeeld dat de macht en de verleiding van de zonde onderkent en erkent en waarin aandacht is voor Bijbelse gewetensvorming en gewoontevorming.

De spreker schreef ter introductie op zijn lezing de volgende tekst.‍ Thomas à Kempis (1379/80– 1471) leefde in een turbulente tijd. Zowel op wereldlijk als op kerkelijk gebied waren er grote zorgen, heerste er grote onzekerheid. Zo werd Europa geteisterd door pestepidemieën, waren er (soms gewapende) conflicten tussenvorsten en tussen de aan macht en invloed groeiende steden. Maar het aangrijpendst voor de hele christenheid waren de problemen en ontwikkelingen inde (rooms-katholieke) kerk. Zo was er van 1378 – 1417 het zgn. Westerse Schisma, waarbij er twee pausen waren, één in Rome en één in het Franse Avignon. Zij erkenden elkaar niet, deden elkaar en de hen trouw zijnde geestelijkheid, maar ook de gewone kerkgangers (leken) in de ban, zodat formeel heel Europa uitgesloten was van de genademiddelen van de kerk en daarmee van de zaligheid! Op plaatselijk gebied leefden veel pastoors en andere geestelijken samen met een vrouw, hadden vaak ook kinderen. Ze namen het ook anderszins met het vervullen van hun ambtelijke taken en plichten niet nauw. Maar juist ook in deze tijd kwamen er hervormingsbewegingen tot stand, de zgn. observantiebewegingen in sommige kloosters, waarbij de monniken en nonnen weer terug wilden keren naar het naleven van de oorspronkelijke kloosterregels. In de Nederlanden ontstond daarnaast een unieke hervormingsbeweging: die van de Moderne Devotie(devotio moderna): de nieuwe vroomheid, de nieuwe toewijding). De initiator ervan is Geert Grote (1340 –1384). Hij stelde een van zijn huizen in Deventer ter beschikking aan arme meisjes en weduwen die zich bezig moesten houden met spinnen, weven, naaien, e.d., maar vooral ook met meditatie, geestelijke gesprekken en gebed. Zijn leerling Floris Radewijns stelde zijn ambtswoning ter beschikking aan jongens. Die bezochten een school, lazen en schreven boeken over, spraken met de leiders van het huis over hun lessen, over de boeken die ze onderhanden hadden, en ook zij werden gestimuleerd te mediteren en op gezette tijden te bidden. Broeders en Zusters des Gemenen Levens werden ze genoemd. Gemeen wil hier zeggengemeenschappelijk. Had niet immers Augustinus in zijn Praeceptum, zijn Leefregel – wijzend op Handelingen 2 – er op gewezen dat een waarlijk vroom leven van de enkeling alleen waarlijk gestalte kon krijgen in het leven van die enkeling in de – vrome – gemeenschap: de eerste christengemeenschap in Jeruzalem leefde samen en had alle dingen gemeen (de devotio antiqua!). Welnu, Thomas à Kempis sloot zich bij deze reformatiebeweging aan en werd er een van de belangrijkste en zeker bekendste vertegenwoordiger van. Hij trad in in het klooster op de Agnietenberg (bij Zwolle), eerst in 1399 als een soort aspirant (een donatus),later na het afleggen van de kloostergelofte in 1406 als monnik. Rond 1414 werd hij tot priester gewijd. Veel boeken, waaronder de complete Bijbel, heeft hij afgeschreven (de vakterm voor het overschrijven),maar ook een groot aantal boeken zijn van zijn eigen hand. Of eigenlijk is dat niet helemaal waar: de inhoud van het overgrote deel van zijn boeken ontleende hij aan geschriften van anderen: Augustinus en andere kerkvaders, Bernhard van Clairvaux en andere Middeleeuwse auteurs en ook uit boeken van geestelijk verwante tijdgenoten (Johannes Busch, Jan van Ruusbroec, Gerard Zerbolt). Maar zijn belangrijkste en liefste bron was Gods Woord. Thomas schreef deze boeken vooral voor de jonge kloosterlingen. Als novicemeester stonden ze onder zijn toezicht. En hij wilde ze zo graag opwekken tot een vroom, godzalig leven. Zijn bekendste boek is wel De Imitatione Christi (Over de navolging van Christus). Al direct bij het ontstaan en na de voltooiing ervan trok het boekje de aandacht. Vele malen werd het afgeschreven en na de komst van de boekdrukkunst al snel op die manierverspreid. Op het bijzondere karakter van de Navolging en de invloed die het heeft uitgeoefend wordt in de lezing verder ingegaan. De puriteinen bijvoorbeeld lazen het graag en zeker niet minder mannen als Willem Teellinck en Voetius. Laatstgenoemde sprak erover als ‘het gulden (gouden) boekske’ en waardeerde Teellinck als ‘een Thomas à Kempis, maar een gereformeerde…’ De inleiding wordt afgesloten met een vraag naar welke betekenis het boekje vandaag heeft/kan hebben.”‍

Introductietekst volgt nog.

Introductietekst volgt nog.

Introductietekst van prof. dr. B.A. Zuiddam: "De wereld van de antieke oudheid waarin het Christelijk geloof zich verspreidde leek op die van onze tijd. Evenals vandaag was er spot met dat wat niet in het eigen wereldbeeld en straatje paste. Heidense wetenschappers bestreden de inhoud van de Bijbel op een wijze die veel overeenkomst vertoont met de intellectuele kritiek van na de Verlichting. Veel vragen waar wij mee komen zijn al heel oud. Had de vroege Kerk antwoorden of ging het verstand op nul en de geloofsblik op oneindig? Vervolgens kijken we naar de ontvangst van de Schrift. Het was niet alleen een tijd van spot, maar ook van geloof. Op welke gronden? Sommige hedendaagse romanschrijvers menen dat er een belangrijke kerkvergadering was die christenen voorschreef wat er in de Bijbel mocht. Maar: hoe werd de Schrift echt ontvangen en beleefd? Wat is de grote les van de kerkvaders voor onze omgang met de Bijbel? Uiteindelijk gaan we naar het zelfgetuigenis van de Schrift binnen de context van de eerste eeuw. Dat was een tijd van twijfel waarin wetenschappers als de Griekse filosoof Plutarchus het spreken van de goden niet langer ervoeren en zich openlijk afvroegen of de goden niet misschien ook sterfelijk waren. In deze omstandigheden breekt het apostolisch christendom door met de boodschap. De grote vraag voor toen en nu is of de Schrift aanspraak maakt op ons geloven, denken en doen: bestaat God echt en is zijn Woord betrouwbaar doorgedrongen tot onze werkelijkheid?"

Introductietekst van dr. K. van der Zwaag: "Kerkvader Aurelius Augustinus (geboren te Thagaste op 13 november 354, gestorven te Hippo op 28 augustus 430) was bisschop van Hippo. Tot de bekendste van zijn werken behoren de Confessiones (Belijdenissen) en De Civitate Dei (De Stad Gods). Augustinus leefde voor het schisma van de Reformatie. Zowel protestanten als katholieken beroepen zich op hem. Maar wie heeft gelijk? De lector zoomt in op het lastige vraagstuk van de verhouding tussen natuur en genade, de zondige aard van de mens en de goedheid van de schepping, het diepmenselijke verlangen naar geluk, de houding van de christen ten opzichte van de wereld (gebruiken of genieten?) en de plaats van de kerk.”

Introductietekst van de spreker: "Noord-Korea: vaak in het nieuws, maar weinig begrepen. In deze lezing wordt allereerst ingegaan op de bijzondere kerkgeschiedenis van dit land. Sinds 2002 staat dit land onveranderd op nummer 1 op de Ranglijst Christenvervolging van Open Doors. Een eeuw geleden had de hoofdstad echter de bijnaam Jeruzalem van het Oosten. Hoe is het voor een buitenstaander om zo’n land te bezoeken? Daarover gaat het tweede gedeelte van deze lezing. Tot slot wordt ingegaan op een actueel probleem in dit land."